Nieprawidłowe stężenie lipidów jest jednym z czynników zwiększających ryzyko chorób serca i układu krążenia. Lipidy krwi - cholesterol i trójglicerydy - to substancje tłuszczowe, które występując w nadmiarze przyczyniają się do rozwoju miażdżycy i jej powikłań. Cholesterol i trójglicerydy są nieodłącznymi elementami prawidłowo funkcjonującego organizmu. Cholesterol jest produkowany w wątrobie każdego człowieka i dostarczany wraz z pożywieniem. Dlatego też, wśród przyczyn nieprawidłowego stężenia lipidów, najczęściej występują te związane z odżywianiem. Dlatego zmodyfikuj dietę wykluczając z niej tłuszcze zwierzęce oraz alkohol.

"Dobry" i "zły" cholesterol?

Cholesterol krąży we krwi w postaci lipoprotein. Rodzaj lipoprotein decyduje o tym, czy cholesterol utworzy blaszkę miażdżycową i będzie miał negatywny wpływ na nasze zdrowie, czy też usunie cholesterol z komórki. Wyróżniamy dwie podstawowe odmiany lipoprotein:

• Lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) określane jako "dobry cholesterol". Są to małe cząstki, które łatwo przedostają się do ściany naczynia, zabierają z niej nadmiar nagromadzonego cholesterolu i transportują go do wątroby, gdzie jest metabolizowany.
• Lipoproteiny o małej gęstości (LDL) - potocznie "zły cholesterol", po wniknięciu do ściany naczynia, lipoproteiny pozostają w niej, prowadząc do powstania blaszki miażdżycowej.

Jak rozpoznać zaburzenia?

Bardzo ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych i oznaczanie stężeń lipidów we krwi. Zgodnie z wytycznymi europejskimi za nieprawidłowe uznaje się następujące stężenia lipidów:

• Cholesterol całkowity - 190 mg/dl
• Cholesterol LDL - 160 mg/dl - osoby zdrowe niepalące bez otyłości, bez obciążającego wywiadu rodzinnego w kierunku chorób układu krążenia
• Cholesterol LDL - 135 mg/dl - osoby palące lub otyłe albo z obciążającym wywiadem rodzinnym w kierunku chorób układu krążenia
• Cholesterol LDL - 100 mg/dl - osoby chore na choroby układu krążenia
• Cholesterol HDL < 40 mg/dl u mężczyzn i <46 mg/dl u kobiet
• Trój glicerydy - 150 mg/dl

Jak leczyć?

Podstawowym warunkiem leczenia jest zmiana stylu życia. Należy zwiększyć aktywność fizyczną i starać się zredukować masę ciała. Samą dietą można obniżyć swój poziom cholesterolu o około 10%. Lekarz może dodatkowo zalecić środki farmakologiczne, mające na celu obniżenie stężenia lipidów.

Jak komponować dietę?

Komponując dietę pomocną w leczeniu zaburzeń, zwróć uwagę na zalecenia dotyczące jej poszczególnych składników:
tłuszcze - ich ilość należy wyraźnie ograniczyć. Należy zmniejszyć spożycie mleka, tłustych serów, masła, tłustych mięs, utwardzonych tłuszczów (twarde margaryny). Wielonasycone kwasy tłuszczowe zawarte w olejach roślinnych powinny pokrywać do 10 % zapotrzebowania energetycznego.

Cholesterol

- znajduje się w żółtkach jaj, maśle, boczku, smalcu, tłuszczu drobiowym, tłustych mięsach, pełnym mleku i serach. Produkty te należy znacznie ograniczyć, a w zaawansowanej miażdżycy wyłączyć.

Węglowodany

- należy znacznie ograniczyć cukier, słodycze i przetwory owocowe z dużą ilością cukru.10 % energii może pochodzić z cukrów prostych, zawartych w owocach i warzywach. Węglowodanami zalecanymi w miażdżycy są natomiast: produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, ziemniaki.

Błonnik

- pektyny zawarte w błonniku redukują lipidy. Dieta powinna być bogata w produkty zbożowe z pełnego przemiału, a także nasiona roślin strączkowych, warzywa i owoce.

Składniki mineralne:

• sól kuchenna - należy ograniczać. Smak potraw można poprawić przyprawami ziołowymi. Niebezpieczny może być też  glutaminian sodu  zawarty w niektórych płynnych przyprawach do zup czy sosach sojowych.
• potas - spożywanie 800 - 1000 g warzyw i owoców dziennie pokrywa w pełni zapotrzebowanie na ten składnik.
• selen - zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia.  Źródłem są produkty zbożowe z pełnego przemiału, zarodki i kiełki pszenne.
• wapń - warunkuje prawidłową czynność mięśnia sercowego, wpływa na proces krzepnięcia krwi oraz na prawidłową pobudliwość układu mięśniowo-naczyniowego.
• magnez - chroni mięsień sercowy, zapobiega jego niedotlenieniu, działa "przeciwarytmicznie". Źródłem magnezu są warzywa liściaste, mięso, podroby, produkty zbożowe z pełnego przemiału, warzywa strączkowe.

O czym pamiętać podczas komponowania diety?

• czytaj etykiety na produktach! Zwracaj szczególną uwagę na zawartość tłuszczów i węglowodanów
• nie kupuj śmietany - zastąp ją naturalnym jogurtem.
• ogranicz spożycie napojów alkoholowych, a zwłaszcza  piwa które jest wysokokaloryczne. Jeżeli trudno Ci zrezygnować z alkoholu, wybieraj raczej białe wino wytrawne.
• zamiast napojów gazowanych, które są dosładzane wybieraj wodę mineralną lub naturalne soki
• zrezygnuj ze słodyczy, przekonaj się do orzechów i bakalii - są co prawda wysokokaloryczne, ale dostarczają unikalnych składników
• omijaj restauracje serwujące dania typu "fast food"
• unikaj czerwonego mięsa - wieprzowiny i wołowiny; spożywaj białe mięso bez skórki - znajduje się w niej dużo tłuszczu
• ogranicz liczbę spożywanych jaj kurzych do 2-4 tygodniowo
• nie smaż potraw, korzystniejsze dla Twojego zdrowia jest ich gotowanie lub duszenie
• spożywaj produkty zbożowe: płatki śniadaniowe, musli, otręby
• jedz kilka porcji owoców i warzyw - codziennie!
• kup dobrą oliwę z oliwek i stosuj ją do sporządzania sałatek